Implanon NXT là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

Định nghĩa và mô tả Implanon NXT

Implanon NXT là que cấy tránh thai nội tiết tố tác dụng kéo dài, chứa 68 mg etonogestrel – một dẫn xuất tổng hợp của progesterone. Que có kích thước nhỏ gọn (khoảng 4 cm × 2 mm), làm từ nhựa mềm, dễ uốn và không gây cảm giác khó chịu sau khi cấy dưới da ở mặt trong cánh tay không thuận. Sau khi được cấy, hormone etonogestrel được giải phóng liên tục vào máu, hoạt động bằng cách ức chế quá trình rụng trứng, làm đặc chất nhầy cổ tử cung và thay đổi nội mạc tử cung, từ đó ngăn ngừa thụ tinh và làm tổ.

Implanon NXT là phương pháp tránh thai dài hạn hiệu quả cao, không cần can thiệp hằng ngày như thuốc uống và có thể tháo ra bất cứ lúc nào khi người dùng mong muốn mang thai. Hormone etonogestrel được phóng thích đều đặn giúp duy trì nồng độ đủ để ngăn ngừa nguy cơ mang thai ngoài ý muốn trong suốt 3 năm. Theo nhà sản xuất Organon, que cấy này đã được cấp phép sử dụng tại hơn 100 quốc gia và được tổ chức y tế quốc tế như WHO, UNFPA khuyến nghị cho kế hoạch hóa gia đình. Tham khảo thêm: Organon – Implanon NXT.

Thiết kế que cấy Implanon rất tinh tế, với lõi chứa etonogestrel được bọc một lớp polyetylen mạnh mẽ, đảm bảo phát hormone ổn định nhưng vẫn mềm mại để dễ cấy và tháo. Khi que đưa vào dưới da, hormone bắt đầu khuếch tán từ bên trong qua các lớp màng polymer và được hấp thụ vào mạch máu. Quá trình này không bị gián đoạn, không phụ thuộc vào chế độ dùng thuốc hoặc thói quen hàng ngày của người dùng.

Cơ chế tác dụng sinh học

Etonogestrel trong Implanon NXT hoạt động theo ba cơ chế chính: ức chế sự rụng trứng, làm đặc chất nhầy cổ tử cung và biến đổi niêm mạc tử cung. Cụ thể, etonogestrel ngăn gan điều hòa hormone GnRH từ hạ đồi và giảm tiết LH/FSH từ tuyến yên, khiến nang trứng không phát triển đến giai đoạn rụng.

Chất nhầy cổ tử cung trở nên dày và dính hơn, tạo ra một rào cản vật lý cho tinh trùng di chuyển vào tử cung. Đồng thời, nội mạc tử cung trở nên mỏng và không còn đủ điều kiện để trứng đã thụ tinh làm tổ, đảm bảo không xảy ra thai ngoài ý muốn.

Do cơ chế hoạt động đa hướng, Implanon NXT không phụ thuộc hoàn toàn vào một cơ chế duy nhất, tạo ra độ tin cậy cao trong việc ngừa thai. Các nghiên cứu cho thấy nồng độ etonogestrel sau 3 năm vẫn duy trì ở mức đủ để ngăn mang thai, tuy có giảm nhẹ qua từng năm nhưng vẫn hiệu quả.

Hiệu quả tránh thai

Hiệu quả tránh thai của Implanon NXT được đánh giá là rất cao, với tỷ lệ thất bại dưới 0,1 % trong năm đầu và trong suốt 3 năm sử dụng. Theo dữ liệu dịch tễ và thống kê từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), đây là một trong những phương pháp tránh thai đáng tin cậy nhất, tương tự hoặc vượt qua hiệu quả của đặt vòng nội tiết (IUD) và triệt sản.

Bảng so sánh độ hiệu quả tránh thai:

Phương pháp tránh thai	Tỷ lệ thất bại (năm đầu)
Implanon NXT (que cấy)	<0,1 %
Thuốc uống hằng ngày	7–9 %
Vòng tử cung nội tiết (IUD)	<1 %
Bao cao su	13–20 %

So với thuốc tránh thai hằng ngày, Implanon NXT loại bỏ yếu tố quên uống. So với vòng IUD, que cấy dễ đặt và tháo hơn, ít gây ra các bất tiện như đau bụng hoặc xuất huyết rong. Tính năng sử dụng trong 3 năm, không cần thay thế định kỳ, mang lại sự thuận tiện và an tâm lâu dài.

Chỉ định và đối tượng sử dụng

Implanon NXT được chỉ định cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có nhu cầu tránh thai lâu dài mà có thể đảo ngược. Nó đặc biệt phù hợp với người không thuận tiện uống thuốc hàng ngày, không thể dùng estrogen (như người có bệnh tim mạch hoặc đang cho con bú ít nhất 4 tuần sau sinh), hoặc những người muốn trải nghiệm phương pháp tránh thai hiệu quả với ít tác động tới lịch sinh hoạt.

Ngoài ra, que cấy này hữu ích cho người bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc các tình trạng mất kinh nguyệt không đều, vì có thể ổn định chu kỳ. Tuy nhiên, một số đối tượng không nên sử dụng Implanon NXT, gồm phụ nữ đang mang thai, nghi ngờ mang thai, có tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu, ung thư vú, hoặc bệnh gan nặng.

Quy trình xác định đối tượng phù hợp thường bao gồm khám tiền cấy, đo huyết áp, xét nghiệm huyết học và đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát để đảm bảo an toàn. Nếu có yếu tố nguy cơ cao, cần cân nhắc lựa chọn phương pháp thay thế hoặc theo dõi chặt chẽ trong suốt thời gian sử dụng.

Cách đặt và tháo que cấy

Việc đặt Implanon NXT phải được thực hiện bởi cán bộ y tế được đào tạo, trong môi trường vô khuẩn. Que được cấy dưới da ở mặt trong cánh tay không thuận, cách khuỷu tay khoảng 8–10 cm. Quy trình bao gồm các bước: xác định vị trí, sát khuẩn, gây tê tại chỗ bằng lidocaine, cấy que bằng dụng cụ chuyên dụng và kiểm tra bằng sờ tay hoặc siêu âm để xác nhận vị trí chính xác.

Thời điểm đặt que lý tưởng là trong 5 ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt để chắc chắn người dùng không đang mang thai. Nếu đặt vào thời điểm khác, cần dùng thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 7 ngày đầu. Với phụ nữ sau sinh không cho con bú, có thể cấy ngay trong vòng 21 ngày. Với người đang cho con bú, nên cấy sau tuần thứ 4.

Tháo que cũng được thực hiện dưới gây tê cục bộ. Bác sĩ dùng dao nhỏ rạch da và nhẹ nhàng kéo que ra bằng kẹp. Quy trình này thường mất 5–10 phút. Nếu que bị di lệch sâu hoặc không sờ thấy, có thể cần siêu âm hoặc X-quang để hỗ trợ định vị. Sau khi tháo, khả năng có thai phục hồi nhanh chóng, thường chỉ sau 1–2 tuần.

Tác dụng phụ và rủi ro

Như mọi biện pháp tránh thai nội tiết, Implanon NXT có thể gây ra tác dụng phụ. Tác dụng phổ biến nhất là rối loạn kinh nguyệt. Khoảng 20–30 % người dùng gặp vô kinh, trong khi số khác có thể bị rong kinh, xuất huyết không đều, kéo dài hoặc bất thường trong vài tháng đầu.

Các tác dụng phụ toàn thân khác bao gồm:

• Đau đầu, chóng mặt
• Căng tức ngực
• Tăng cân nhẹ (1–2 kg)
• Giảm ham muốn tình dục
• Rối loạn cảm xúc như trầm cảm hoặc dễ cáu gắt

Hiếm gặp hơn là các biến chứng nghiêm trọng như viêm da tại vị trí cấy, phản ứng dị ứng, huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc tăng huyết áp. Ngoài ra, nếu cấy sai kỹ thuật, que có thể bị di lệch, gây khó khăn khi tháo hoặc giảm hiệu quả tránh thai. Trường hợp mất que (không sờ thấy dưới da), cần dùng siêu âm hoặc X-quang để xác định vị trí do etonogestrel cản quang.

Ưu điểm so với các phương pháp khác

Implanon NXT sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội so với các phương pháp tránh thai khác. Thứ nhất, hiệu quả tránh thai rất cao, tương đương phương pháp triệt sản nhưng hoàn toàn có thể đảo ngược khi cần mang thai. Thứ hai, người dùng không cần nhớ uống thuốc hàng ngày hay đến bệnh viện thường xuyên như đặt vòng.

Không chứa estrogen, Implanon phù hợp với người có chống chỉ định dùng nội tiết kết hợp như phụ nữ cho con bú, người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc tiền sử đột quỵ. Điều này giúp mở rộng phạm vi sử dụng ở nhóm dân số dễ bị loại trừ khỏi các phương pháp nội tiết truyền thống.

Danh sách các ưu điểm:

• Hiệu quả cao & ổn định trong 3 năm
• Không phụ thuộc vào người dùng (khác với thuốc uống)
• Không ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục
• Có thể tháo ra và hồi phục sinh sản nhanh
• Phù hợp với phụ nữ đang cho con bú

Nhược điểm và giới hạn sử dụng

Dù có nhiều ưu điểm, Implanon NXT cũng có những hạn chế nhất định. Biến đổi chu kỳ kinh nguyệt là rào cản lớn nhất khiến nhiều người dùng không tiếp tục sử dụng. Việc xuất huyết không đều trong vài tháng đầu là hiện tượng thường gặp, nhưng với một số người, hiện tượng này kéo dài và gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng sống.

Implanon không bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), vì thế cần sử dụng kết hợp với bao cao su nếu muốn phòng tránh STI. Thêm vào đó, chi phí ban đầu cao hơn so với thuốc uống (tùy theo hệ thống bảo hiểm y tế) có thể làm giảm khả năng tiếp cận ở một số nhóm dân cư.

Danh sách nhược điểm:

• Rối loạn kinh nguyệt trong thời gian dài
• Không phòng tránh STI
• Chi phí ban đầu cao
• Cần cán bộ y tế đào tạo thực hiện cấy/tháo

Tình trạng sử dụng và tiếp cận toàn cầu

Implanon NXT là một trong các phương pháp tránh thai tác dụng dài hạn được sử dụng rộng rãi tại hơn 100 quốc gia, đặc biệt tại châu Âu, Hoa Kỳ và các nước đang phát triển nhờ sự hỗ trợ từ các tổ chức y tế quốc tế. WHO đã xếp Implanon vào danh mục thuốc thiết yếu do hiệu quả, tính đảo ngược và an toàn cao.

Tại Việt Nam, Implanon NXT được Bộ Y tế cấp phép và phân phối qua hệ thống bệnh viện chuyên khoa sản, trung tâm kế hoạch hóa gia đình và các chương trình y tế cộng đồng. Nhiều dự án hợp tác với UNFPA, Marie Stopes và tổ chức dân số quốc tế đã giúp phổ biến phương pháp này tại vùng sâu vùng xa. Việc đào tạo bác sĩ sản phụ khoa thực hiện cấy que là một phần quan trọng của chương trình quốc gia về chăm sóc sức khỏe sinh sản.